ما ایرانیان:زمینه کاوی تاریخی و اجتماعی خلقیات ایرانیان

توضیحات

سئوال کردیم اگر در خلقیات ایرانیان ضعف‌هایی وجود دارد، وضع ما در مقایسه با سایر ملل چطور است؟ درصد به درجات کم و بیش موافق بودند ضعف‌های موجود در خلقیات ایرانی در مجموع از ضعف‌های موجود در خلقیات ملل اروپایی بیش‌تر است. ۷۳ درصد معتقد بودند ضعف‌های موجود در خلقیات ایرانی از ضعف‌های موجود در خلقیات ملل غربی بیش‌تر است و ۶۸ درصد اعتقاد داشتند ضعف‌های موجود  در ایرانیان در مجموع از ضعف‌های سایر ملل آسیایی که در حوزه‌ی توسعه نسبتا موفق هستند (مثل چین، ژاپن وکره جنوبی) بیش‌تر است. به همین منوال، ۶۰ درصد کم و بیش معتقد بودند ضعف‌های موجود در خلقیات و روحیات ایرانی در مجموع از ضعف‌های موجود در خلقیات ملل مسلمان نسبتا موفق (مثل ترکیه و مالزی) بیش‌تر است. پرسیدیم خلقیات ایرانی تحت تاثیر چه عواملی است، داخلی یا خارجی؟ در مورد عوامل داخلی نیز از ساختارهاست یا کنشگران؟ پاسخ‌گویان در درجه‌ی اول معتقد بودند عامل اصلی ساختارها و نهادهای جامعه مانند اقتصاد نفتی است. در درجه‌ی دوم بر آن بودند ایراد کار از کنشگران است و تنها در درجه‌ی سوم علل خارجی، مثل تهاجم نظامی، سیاسی، فرهنگی و دسیسه‌ی بیگانگان و چیزهای مشابه را ذکر کردند. هم‌چنین آن‌ها را درباره‌ی انواع خاصی از عوامل پرسیدیم. پاسخ‌گویان در درجه‌ی اول عوامل معرفتی را در خلقیات ایرانی موثر دانستند. به نظر می‌رسد چون پاسخ‌دهندگان اعضای هیئت علمی هستند و با فکر و تولید دانش، انتقال و مبادله‌ی آن سروکار دارند، به عوامل معرفتی توجه کرده‌اند، یابه طور کلی دیدگاهشان این است که نگرش‌ها و نقشه‌های ذهنی مردم سبب شده این‌طور رفتار کنند. تصویرشان از عالم، آدم جامعه، آینده، خود، ارتباطات و … و به طور کلی نگرش‌ها و باورهای آن‌ها سبب شده این‌طور عمل کنند. یعنی مشکل را در ساختارهای شناختی و ذهن مردم جست‌وجو کردند. در درجه‌ی دوم، کاهش سرمایه‌های اجتماعی را موثر دانستند و معتقد بودند اعتماد، پیوند، مشارکت و همدلی کم شده و این امر خلقیات ایرانی را دچار مشکل کرده است. در درجه‌سوم معتقد بودند این وضع در ساخت و دولت در ایران ریشه دارد که غالبا اقتدارگرا و استبدادی بوده و این امر سبب شده مردم روحیاتی خاص داشته باشند. در درجه‌ی چهارم بر مناسبات دین و دولت انگشت گذاشتند. به نظر این گروه از پاسخ‌گویان که گویا به طور عمده به شرایط سه دهه‌ی اخیر نظر داشته‌اند، خلط این دو، مشکلات و آشفتگی‌های رفتاری به وجود آورده است.

توضیحات تکمیلی